Kontrola drogowa to sytuacja, która może spotkać każdego kierowcę, niezależnie od doświadczenia czy miejsca podróży. Warto znać swoje prawa i obowiązki, aby zachować spokój i pewność siebie podczas takiej interwencji. Dowiedzcie się, kiedy policjant może Was zatrzymać, jakie dokumenty musicie okazać i na co macie prawo nie wyrazić zgody.
Kiedy i dlaczego możesz zostać zatrzymany przez policję?
Zgodnie z Art. 129. Prawa o ruchu drogowym, policjant zajmuje się czuwaniem nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, a kierowanie i kontrolowanie ruchu jest jednym z jego zadań. Wobec tego, jest uprawniony do:
legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń w zakresie korzystania z drogi, używania pojazdu lub urządzenia wspomagającego ruch,
ustalenia tożsamości kierującego pojazdem na podstawie danych z Rejestru Dowodów Osobistych,
sprawdzenia wymaganych dokumentów oraz zezwolenia,
weryfikacji danych o pojeździe, w tym również danych pojazdu w centralnej ewidencji pojazdów,
weryfikacji danych o kierującym pojazdem w centralnej ewidencji kierowców
weryfikacji danych o kierującym pojazdem, którego uprawnienia zostały wydane przez inne niż RP państwo członkowskie UE, Konfederację Szwajcarską, państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronę umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, w drodze teletransmisji przy użyciu elektronicznej sieci, w zakresie danych aktualnie dostępnych w elektronicznej sieci.
żądania poddania się badaniu w celu ustalenia zawartości alkoholu lub innego środka działającego podobnie w organizmie kierowcy lub innej osoby,
sprawdzania stanu technicznego, wyposażenia ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu, znajdującego się na drodze,
odczytu drogomierza pojazdu, również holowanego i przewożonego wraz z jednostką miary,
sprawdzenia zapisów tachografu,
zatrzymania dokumentów uprawniających do kierowania pojazdem w uzasadnionych przez ustawę przypadkach,
wydawania poleceń osobie utrudniającej ruch drogowy lub zagrażającej jego bezpieczeństwu lub osobie odpowiedzialnej za utrzymanie drogi, osobie kontrolowanej w zakresie jej zachowania,
uniemożliwienia kierowania pojazdem osobie znajdującej się w stanie nietrzeźwości lub po spożyciu alkoholu albo środka o podobnym działaniu, korzystania z pojazdu, którego stan techniczny, ładunek, masa lub nacisk osi zagrażają bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu albo powodują uszkodzenie drogi lub naruszają wymagania ochrony środowiska, korzystania z pojazdu zarejestrowanego w innym niż państwo członkowskie, gdy kierowca nie okaże ważnego OC lub dowodu jego opłacenia, kierowania pojazdem osobie, która nie posiada wymaganych do tego dokumentów,
używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, zwłaszcza do badania pojazdu, stwierdzenia naruszenia wymagań ochrony środowiska i stanu trzeźwości kierującego,
używania urządzeń rejestrujących,
usuwania lub przemieszczania pojazdu w określonych ustawą przypadkach,
kontroli przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań w zakresie tego przewozu,
kontroli transportu odpadów oraz wymagań w zakresie tego transportu,
zrywania plomb celem fizycznej kontroli przewożonych odpadów,
używania urządzeń nagłaśniających, sygnalizujących lub świetlnych, służących do wydawania wiążących poleceń uczestnikowi ruchu,
występowania z wnioskiem o ocenę stanu zdrowia kierowcy w uzasadnionych przypadkach,
występowania z wnioskiem do starosty o skierowanie kierowcy na egzamin sprawdzający kwalifikacje, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia względem kwalifikacji kierującego,
pilotowania pojazdów, z wyłączeniem pojazdów nienormatywnych, które podlegają innemu zapisowi ustawy.
Policjant może Was zatrzymać, jeśli:
Złamiecie przepisy ruchu drogowego – na przykład poprzez przekroczenie prędkości, przejechanie na czerwonym świetle lub nieustąpienie pierwszeństwa.
Istnieje podejrzenie, że popełniliście przestępstwo lub wykroczenie – np. prowadzenie pod wpływem alkoholu, korzystanie z telefonu trzymanego w ręku podczas jazdy.
Wasz pojazd jest niesprawny technicznie – np. ma niedziałające oświetlenie, nadmiernie zużyte opony lub widoczne uszkodzenia.
Policjant chce sprawdzić Was wylegitymować – i sprawdzić prawo jazdy, dowód rejestracyjny, polisę OC.
Przeprowadza rutynowe działania prewencyjne – np. w ramach akcji „Trzeźwość” lub kontroli technicznej.
Zachowanie kierowcy wzbudza podejrzenia – np. jedzie samochodem w sposób nierówny, gwałtownie hamuje, występuje podejrzenie nietrzeźwości.
Wynikło podejrzenie, że przewozicie niedozwolone przedmioty lub ładunek.
W wyniku zgłoszonej przez obywateli interwencji.
Wykonuje swoje czynności służbowe na miejscu zdarzenia drogowego.
Policjant ma prawo zatrzymać Was w miejscu bezpiecznym, odpowiednim do przeprowadzenia kontroli. Może również użyć sygnałów świetlnych lub dźwiękowych, aby nakazać zatrzymanie.
Warto pamiętać, że jako kierowcy macie obowiązek dostosować się do poleceń funkcjonariusza, ale jednocześnie macie prawo do informacji na temat celu kontroli i ewentualnych działań, które podejmuje.
Jak prawidłowo zachować się podczas kontroli drogowej?
Podczas kontroli drogowej ważne jest, aby zachować spokój i działać zgodnie z przepisami
Na sygnał policjanta (świetlny, dźwiękowy lub ręczny) zredukujcie prędkość i zatrzymajcie się w bezpiecznym miejscu, które nie utrudnia ruchu drogowego. Włączcie światła awaryjne, jeśli to konieczne.
Podczas rozmowy z funkcjonariuszem zachowujcie uprzejmość i współpracujcie. Nie okazujcie zdenerwowania, ponieważ może to wzbudzić dodatkowe podejrzenia.
Zgodnie z przepisami powinniście zostać w samochodzie, dopóki policjant nie poprosi Was o opuszczenie pojazdu. Utrzymujcie ręce na kierownicy, co zapewni funkcjonariuszowi poczucie bezpieczeństwa.
Jeśli funkcjonariusz poprosi o wykonanie dodatkowych czynności, takich jak włączenie kierunkowskazów, otwarcie bagażnika czy zgaszenie silnika, wykonajcie te polecenia zgodnie z przepisami.
Macie prawo wiedzieć, dlaczego Was zatrzymano, policjant musi poinformować Was o przyczynie zatrzymania oraz swoich dalszych działaniach.
Jeśli nie zgadzacie się z decyzją funkcjonariusza, np. w sprawie wystawionego mandatu, macie prawo odmówić jego przyjęcia i wyjaśnić sprawę w sądzie. Unikajcie jednak kłótni na miejscu – działa to na Waszą niekorzyść.
Pamiętajcie, że współpraca z policją zwiększa szanse na szybkie zakończenie procedury i pozwala uniknąć niepotrzebnych komplikacji.
Co ważne – kontrola dzienna od nocnej różnią się od siebie kilkoma szczegółami, jak np.: umundurowanie policjanta, które jest konieczne w przypadku zatrzymania w nocy.
Twoje prawa podczas kontroli drogowej – co możesz, a czego nie musisz robić?
Podczas kontroli możecie:
Zapytać o powód zatrzymania - macie prawo wiedzieć, dlaczego zostałeś zatrzymany. Policjant najczęściej już na początku zatrzymania podaje przyczynę kontroli.
Poprosić o identyfikację funkcjonariusza – możecie poprosić o okazanie legitymacji służbowej, zwłaszcza jeśli funkcjonariusz jest ubrany po cywilnemu.
Odmówić przyjęcia mandatu - jeśli nie zgadzacie się z mandatem, macie prawo odmówić jego przyjęcia. Sprawa trafi do sądu, gdzie będziecie mogli przedstawić swoje stanowisko. Pamiętajcie jednak, że to nie zawsze najkorzystniejsza dla Was opcja.
Poprosić o wyjaśnienia - jeżeli nie rozumiecie działań policjanta, macie prawo poprosić o wyjaśnienie.
W trakcie kontroli nie musicie:
Wysiadać z pojazdu bez wyraźnego polecenia – macie prawo pozostać w samochodzie, dopóki funkcjonariusz nie poprosi Was o wyjście.
Zgadzać się na przeszukanie bez uzasadnienia - przeszukanie pojazdu musi mieć podstawę prawną lub uzasadnione podejrzenie.
Podpisać mandatu, jeśli się z nim nie zgadzacie - brak podpisu na mandacie oznacza skierowanie sprawy do sądu, a nie przyznanie się do winy.
Odpowiadać na pytania niezwiązane z kontrolą - jeśli pytania funkcjonariusza nie mają związku z kontrolą, możecie grzecznie odmówić odpowiedzi.
Zgadzać się na nieuzasadnione działania - w przypadku, gdy uważacie, że funkcjonariusz przekracza swoje kompetencje, możesz to zgłosić odpowiednim organom po zakończeniu kontroli.
Obowiązki kierowcy podczas kontroli drogowej – o czym musisz pamiętać?
Podczas kontroli drogowej kierowca ma kilka ważnych obowiązków, które musi spełnić, aby interwencja przebiegła sprawnie i zgodnie z prawem. Przede wszystkim musi zatrzymać pojazd w bezpiecznym miejscu, wyłączyć silnik i pozostać w samochodzie, chyba że funkcjonariusz poprosi o jego opuszczenie.
Kierowca musi przestrzegać poleceń funkcjonariusza, takich jak włączenie świateł, otwarcie bagażnika czy poddanie się badaniu na trzeźwość i okazać dokument tożsamości.
Zachowanie spokoju i uprzejmości oraz unikanie prób utrudniania kontroli to podstawowe zasady, które pomagają uniknąć niepotrzebnych komplikacji.
Czy możesz odmówić wykonania polecenia funkcjonariusza?
Zgodnie z artykułem 65a. Kodeksu wykroczeń „Kto, nie stosując się do poleceń określonego zachowania się wydawanych na podstawie prawa przez funkcjonariusza Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej lub innego organu ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego, umyślnie uniemożliwia lub istotnie utrudnia wykonanie czynności służbowej, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”
Jakie dokumenty musisz mieć przy sobie podczas kontroli?
Aktualnie wystarczy okazać policjantowi dokument tożsamości, nie trzeba już mieć przy sobie dowodu rejestracyjnego, prawa jazdy czy polisy OC albo dowodu jej zawarcia.
Kontrola bagażnika – co musisz wiedzieć?
Policjant może przeprowadzić kontrolę bagażnika, bez prokuratorskiego postanowienia, ale musi podać podstawę prawną i jej przyczynę. Najczęściej będzie to art. 15, ust. 5 Ustawy o Policji. Co ważne – kierowca musi być świadkiem kontroli, a na dodatek musi być z niej sporządzony protokół na żądanie kierowcy.
Co zrobić, jeśli nie zgadzasz się z mandatem lub decyzją funkcjonariusza?
Jeśli nie zgadzacie się z mandatem lub decyzją funkcjonariusza podczas kontroli drogowej, macie prawo do podjęcia określonych kroków:
Odmowa przyjęcia mandatu - jeśli uważacie, że mandat został nałożony niesłusznie, możecie odmówić jego przyjęcia. W takiej sytuacji sprawa zostanie skierowana do sądu rejonowego, który rozstrzygnie, czy doszło do wykroczenia.
Odwołanie od przyjętego mandatu – jeśli przyjęliście mandat, ale po namyśle uznajecie, że był niesłuszny, macie możliwość złożenia wniosku o jego uchylenie. Wniosek należy złożyć do sądu rejonowego właściwego dla miejsca popełnienia wykroczenia w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu.
Złożenie skargi na funkcjonariusza - jeśli uważacie, że funkcjonariusz podczas kontroli przekroczył swoje uprawnienia lub zachował się niewłaściwie, możecie złożyć skargę do jego przełożonych lub odpowiedniej komendy policji.
Pamiętajcie, że każda z tych procedur ma określone terminy i wymogi formalne. Dlatego warto działać szybko i zgodnie z przepisami, aby skutecznie dochodzić swoich praw.
Sprawdź także:
Badanie alkomatem przez policję – jak wygląda kontrola trzeźwości?
Kontrola techniczna pojazdu - czy policjant może ją przeprowadzić?
Kaskadowa kontrola prędkości - co to jest?