Kontrola trzeźwości w pracy - czy dotyczy tylko kierowców zawodowych?

Nowelizacja przepisów w Kodeksie Pracy umożliwia pracodawcom przeprowadzenie kontroli trzeźwości swoich pracowników. Niemniej, należy to zrobić zgodnie z przepisami. Jak wyglądają zaktualizowane przepisy w zakresie kontroli trzeźwości pracowników? Czy dotyczą tylko kierowców zawodowych? Poznajcie nowe regulacje.

Kontrola trzeźwości pracowników – przepisy

Przed nowelizacją Kodeksu Pracy pracodawcy mieli możliwość wezwania policji do skontrolowania stanu trzeźwości pracownika, jeśli podejrzewali, że jest on pod wpływem alkoholu. Już samo podejrzenie powodowało, że pracodawca mógł uniemożliwić dopuszczenie pracownika do wykonywania czynności służbowych.

Po wprowadzeniu zmian w Kodeksie Pracy pracodawca może samodzielnie skontrolować trzeźwość swojego pracownika. Zgodnie z ustawą z dnia 1 grudnia 2022 roku o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych ustaw i dodaniu art. 221c-221h, pracodawca może:

• Wprowadzić prewencyjną kontrolę na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmach swoich pracowników.
• Określić ogólne zasady przeprowadzania kontroli trzeźwości pracowników.
• Wprowadzić kompleksową regulację, która określi podstawy niedopuszczenia pracownika do pracy przez pracodawcę, jeśli zaszło wobec niego uzasadnione podejrzenie, iż znajduje się w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środka, który działa podobnie do alkoholu.

W ramach nowelizacji przepisów, przewidziano dwa tryby, w których pracodawca może nie dopuścić swojego nietrzeźwego pracownika do wykonywania obowiązków w czasie pracy:

• W wyniku przeprowadzenia u pracowników prewencyjnej kontroli.
• Na podstawie uzasadnionego podejrzenia, iż pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu albo środka o podobnym działaniu.

Należy pamiętać, że wprowadzenie prewencyjnej kontroli trzeźwości/kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu należy ustalić w układzie zbiorowym albo w regulaminie pracy lub w odpowiednim obwieszczeniu.

Kontrola trzeźwości w miejscu pracy

Zgodnie z nowymi przepisami, pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników jako formę zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników oraz innych osób lub jako niezbędną formę zapewnienia ochrony mienia.

Co ważne – kontrola trzeźwości w miejscu pracy nie może naruszać godności i innych dóbr osobistych pracownika, co regulują art. 221c, paragraf 2 oraz art. 221 e, paragraf 2 Kodeksu Pracy.

Po przeprowadzeniu kontroli trzeźwości pracownika należy sporządzić odpowiedni dokument potwierdzający wykonane badanie oraz umieścić go w aktach osobowych pracownika na okres nieprzekraczający roku od dnia wykonania badania. Okres ten może ulec wydłużeniu, jeśli informacje z badania trzeźwości pracownika będą lub stanowią dowód w postępowaniu.

Jak przeprowadza się kontrolę trzeźwości pracowników?

Badanie trzeźwości pracowników musi być przeprowadzone za pomocą urządzenia, które posiada ważny dokument potwierdzający kalibrację lub wzorcowanie. Jest to szczególnie istotne w sytuacji rozwiązania umowy przez pracodawcę z pracownikiem w trybie art. 52, paragrafu 1 pkt 1, czyli z tytułu: rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych.

Przypominamy, że zgodnie z art. 46 ust. 2 i 3 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wyróżnia się dwa stany:

• Po użyciu alkoholu, w którym stężenie środka w krwi wynosi powyżej 0,2 – 0,5 promila alkoholu lub obecność w wydychanym powietrzu wynosi 0,1 do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
• Nietrzeźwości, w którym stężenie alkoholu w krwi wynosi powyżej 0,5 promila alkoholu lub obecność w wydychanym powietrzu wynosi powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Kontrola trzeźwości pracownika – konsekwencje

Jeśli wynik badania trzeźwości jest:

• Negatywny, wówczas okres niedopuszczenia pracownika do pracy będzie okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pracownik nie może również ponosić żadnych konsekwencji w wyniku nieuzasadnionego podejrzenia o bycie pod wpływem alkoholu.
• Pozytywny, wówczas od pracodawcy będzie zależeć, czy nieobecność pracownika z tytułu stanu nietrzeźwości będzie usprawiedliwiona i płatna lub nie.

Zgodnie z nowymi przepisami, pracodawca może, ale nie musi nałożyć karę porządkową (nagana, upomnienie lub kara pieniężna) na nietrzeźwego pracownika lub rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika lub za wypowiedzeniem. Pracodawca może zastosować jedną sankcję lub obydwie.

Dokument potwierdzający przeprowadzenie badania trzeźwości pracownika, które wykazało stan nietrzeźwości lub po użyciu alkoholu, należy umieścić w aktach osobowych.

Kontrola trzeźwości kierowców zawodowych

Od 21 lutego 2023 roku pracodawca może sprawdzić trzeźwość zatrudnionych u niego kierowców zawodowych. Niemniej, jest zobowiązany do wprowadzenia kontroli trzeźwości do regulaminu pracy, obwieszczenia lub innych aktów wewnątrzzakładowych, w których zapisze informacje o:

• Czasie kontroli trzeźwości kierowców.
• Częstotliwości kontroli trzeźwości kierowców.
• Procedurze podjętej w sytuacji, gdy wynik badania będzie wykazywał nietrzeźwość zatrudnionego kierowcy.
• Stosowanym narzędziu do przeprowadzania kontroli trzeźwości.

W sytuacji wykrycia stanu po spożyciu alkoholu lub nietrzeźwości u zawodowych kierowców pracodawca powinien nie dopuścić ich do wykonywania swoich obowiązków. Jest to niezwykle istotne w tym przypadku, bowiem może wpłynąć na życie i zdrowie zarówno kierowcy, jak i innych uczestników ruchu drogowego, a także na przewóz i transport realizowany przez firmę.

Jeśli kierowca odmawia udziału w badaniu trzeźwości, wówczas pracodawca może wezwać policję. Dotyczy to również sytuacji, w której pracownik prosi o przeprowadzenie kontroli przez odpowiednie służby lub gdy pracodawca nie ma możliwości zbadania trzeźwości kierowcy alkomatem lub zakres pomiarowy na urządzeniu został przekroczony i nie można wskazać stężenia alkoholu we krwi.